سردخانه ها به عنوان یکی از تکنولوژی‌های کلیدی در صنایع مختلف به نگهداری و ذخیره‌سازی انواع محصولات در دماهای پایین می‌پردازند. در این مقاله، به معرفی سردخانه‌ها، انواع و کاربردهای آنها خواهیم پرداخت.
انواع سردخانه‌ها
سردخانه‌ها در انواع مختلفی مانند سردخانه‌های آمونیاکی، یخچال‌ها، فریزرها، واحدهای نگهداری مواد غذایی و … وجود دارند. هر نوع سردخانه بر اساس نیازها و خصوصیات محصولات، طراحی و اجرا میشود.
انواع سردخانه بر اساس رنج دمایی
-
سردخانه با دمای بالای صفر:
سردخانه‌های با دمای بالای صفر به منظور نگهداری موادی مانند میوه‌ها، سبزیجات، محصولات لبنی، و یا نگهداری کوتاه مدت برای توزیع گوشت، مرغ و ماهی به کار می‌روند. دمای معمول در این سردخانه‌ها بین ۰ تا ۴ درجه سانتی‌گراد واقع میشود، اگرچه بسته به نوع مواد ذخیره شده می‌تواند متغیر باشد. به عنوان مثال، سردخانه‌های دارویی ممکن است دمایی بین ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد داشته باشند و در برخی موارد سردخانه‌های صنعتی دمای بالای صفر تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد را داشته باشند. این نوع سردخانه‌ها عمدتاً در هایپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، و نزدیکی باغات ایجاد می‌شوند.
-
سردخانه با دمای زیر صفر:
سردخانه‌های با دمای زیر صفر به منظور نگهداری مواد غذایی منجمد و یخ زده مانند گوشت، مرغ، ماهی، میگو، سبزیجات خرد شده، و حبوبات پخته‌شده که منجمد شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. دمای داخل این سردخانه‌ها معمولاً بین ۰ تا ۱۸- یا ۲۰- درجه سانتی‌گراد تغییر می‌کند. احداث این سردخانه‌ها نیازمند دقت بالا در عایق‌ها و سازه‌های سردخانه است. سردخانه‌های با دمای زیر صفر عمدتاً برای نگهداری و انبار کردن طولانی‌مدت مواد غذایی استفاده می‌شوند و در رستوران‌ها، کترینگ‌ها، فروشگاه‌های مواد پروتئینی، کشتارگاه‌ها، و مراکز صید ماهی و میگو احداث می‌شوند.
-
تونل انجماد:
تونل انجماد برای انجماد سریع گوشت بعد از کشتار و ماهی و میگو پس از صید مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از تونل انجماد باعث جلوگیری از رشد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها در داخل گوشت و ماهی میشود و از فساد آنها جلوگیری می‌کند. همچنین، انجماد سریع باعث تازه‌ماندن گوشت و ماهی میشود و امکان نگهداری آنها را به مدت طولانی فراهم می‌کند. دمای داخل تونل انجماد معمولاً بین ۳۸- تا ۴۰- درجه سانتی‌گراد واقع میشود.
انواع سردخانه بر اساس نوع محصول نگهداری
-
سردخانه‌های مخصوص صنایع گوشت:
سردخانه‌های مخصوص صنایع گوشت معمولاً در کنار کشتارگاه‌ها ساخته می‌شوند. ظرفیت این سردخانه‌ها بر اساس ۸۰% از کشتار هر شیفت محاسبه میشود. ظرفیت اتاقهای نگهداری گوشت منجمد معادل کشتار ۶۰ شیفت است و ظرفیت اتاقهای نگهداری گوشت سرد معادل دو روز کشتار می باشد.
به عنوان مثال، اگر کشتار هر شیفت حدود ۳۰ تا ۵۰ تن باشد، ظرفیت سردخانه معادل ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ تن خواهد بود. انتخاب ظرفیت اتاق‌ها بستگی به تناژ کشتار دارد. در این سردخانه‌ها از اتاقهای سردکن با ریل نقاله‌ای و چنگک برای نگهداری گوشت استفاده میشود.
-
سردخانه‌های مخصوص صنایع لبنیاتی:
سردخانه‌های مخصوص صنایع لبنیاتی عمدتاً در کنار کارخانه‌های تهیه شیر ساخته می‌شوند. در این سردخانه‌ها، شیر با دمای حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد وارد شده و تا دمای حداکثر ۲ درجه سانتی‌گراد سرد میشود. در طراحی این سردخانه‌ها، باید اتاقهای سرد با توجه به نوع تولید محصولات لبنی، مانند سرشیر، خامه، ماست، و غیره، در نظر گرفته شود.
-
سردخانه‌های مخصوص نگهداری میوه و سبزی:
علاوه بر سردخانه‌های عمومی، سردخانه‌های مخصوص نگهداری میوه و سبزی معمولاً در مناطق تولید میوه و یا مصرف‌کننده میوه احداث می‌شوند. در این نوع سردخانه‌ها، اتاق سرد کن برای میوه‌هایی که دمای آنها کمتر از ۱۵ درجه سانتی‌گراد است، استفاده میشود و معمولاً میوه تازه وارد سردخانه شده و تا ۸% از ظرفیت اتاق را تشکیل می‌دهد. در صورت نگهداری و انبار کردن میوه‌های منجمد و نیاز به انجماد سریع، اتاق مخصوص انجماد نیز در نظر گرفته میشود. تعداد اتاق‌ها و ظرفیت آنها بستگی به نوع میوه دارد و باید مطابق با نیازهای مشخص منطقه طراحی شوند. به عنوان مثال، اتاقهای جداگانه برای میوه‌های معطر مثل پرتقال، لیمو، گرمک، و خربزه می‌توانند در نظر گرفته شوند.
-
سردخانه‌های مخصوص ماهی (شیلات):
ظرفیت سالن‌های سردخانه مخصوص ماهی بستگی به زمان عمل‌آوری و تخلیه دارد و می‌تواند متغیر باشد. دمای ماهی مورد نیاز برای سرد شدن و نگهداری به نوع ماهی، درجه حرارت اتاق، و اندازه ماهی بستگی دارد. ساختار این سردخانه‌ها معمولاً به منظور نگهداری گوشت ماهی منجمد با دمای مناسب تدوین میشود.
انواع سردخانه بر اساس ساختار
سردخانه کوچک
یکی از انواع سردخانه، سردخانه کوچک است که برای انجماد یا نگهداری انواع مواد غذایی، میوه، محصولات پروتئینی مانند گوشت، سوسیس و کالباس، مرغ و ماهی استفاده می شود. عمده کاربرد این سردخانه ها در رستوران ها و کافه های کوچک، سوپر مارکت ها و یا غذا سراها می باشد.
سردخانه کوچک در دو نوع بالای صفر و زیر صفر تولید و به بازار عرضه می شوند.
سردخانه متحرک
سردخانه های متحرک به سردخانه ای گفته می شود که برای توزیع و ارسال محصولات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. از سردخانه متحرک برای ارسال انواع مواد غذایی و دارویی به شهرها و مناطق مختلف استفاده میشود. علاوه بر این سردخانه های متحرک برای صادرات و واردات محصولات نیز استفاده می شود. سردخانه های متحرک به پشت وانت بارها، ماشین های سنگین که برای جابجایی بار استفاده می شوند، نصب خواهند شد. این نوع سردخانه قابلیت طراحی به صورت زیر صفر و بالای صفر را نیز دارد. نکته جالب در مورد طراحی این نوع محصول این است که یک سیستم رزرو یا استندبای طراحی می کنند که در صورت خرابی یکی از سیستم ها، دیگری شروع به کار کرده و از فاسد شدن محصول جلوگیری کند.
سردخانه کانتینری
سردخانه های کانتینری در کشتی ها و سکوهای نفتی استفاده می شود. همانطور که از نام این محصول مشخص است، سردخانه کانتینری در واقع یک کانکس است که در دو مدل بالای صفر و زیر صفر طراحی می شود. سردخانه های کانتینری در دو اندازه ۲۰ و ۴۰ فوت ساخته می شود.
سردخانه صنعتی
سردخانه های صنعتی در ابعاد بزرگ و با مساحت زیاد و برای نگهداری محصولات در حجم بالا مورد استفاده قرار می گیرند. در این نوع سردخانه محصولاتی نظیر میوه، گوشت، مرغ، ماهی، خشکبار و … در تناژ بالا نگهداری می شود. سردخانه های صنعتی در مدل های فریونی رک یا آمونیاکی و در دو رنج زیر صفر و بالای صفر طراحی و تولید می شوند.
جنس بدنه سردخانه چیست؟
ساندویچ پانل ها یکی از محصولات پیش ساخته است که در ساختمان سازی و ساخت سازه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
ساندویچ پانل ها از سه لایه تشکیل شده اند که لایه میانی همان لایه عایق بوده که جنس آن با توجه به کاربردی که دارد، انتخاب می شود. لایه عایق این محصول بسیار سبک، نرم و دارای خواص فیزیکی بالا می باشد.
ساندویچ پانل ها در دو مدل سقفی و دیواری تولید و به بازار عرضه می شوند. ماده عایق به کار رفته در ساخت این محصول از جنس پلی اورتان، پلی استایرن و پشم سنگ است.
ساندویچ پانل‌ها به طور کلی به دو دسته سقفی و دیواری تقسیم می‌شوند. از آنجایی که این محصول ضریب حرارتی مناسبی دارد، بهترین گزینه برای سقف و دیوار سردخانه ها می باشد.
مشخصات و مزایای استفاده از ساندویچ پانل در سردخانه
همانطور که گفتیم برای عایق کردن بدنه و سقف سردخانه ها از ساندویچ پانل ها استفاده می کنند. از مزایا و مشخصات ساندویچ پانل ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت بالا در حمل و نقل و نصب در ارتفاع
- عایق حرارتی، صوتی و رطوبتی
- مقاومت در برابر نیروهای ناشی از زلزله و ضربه
- وزن بسیار سبک حدود ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم بر متر مربع
- امکان استفاده از فضای بیشتر به دلیل ضخامت کم ساندویچ پانل ها
- صرفه جویی در هزینه های زیرساخت و اسکلت ساختمان
- زیبایی و ظرافت محصول و تنوع رنگ بالا
- نگهداری راحت و امکان شستشو
- مناسب برای تمام شرایط آب و هوایی از جمله سرد، خشک، معتدل، شرجی و کوهستانی
درب سردخانه چیست؟
سردخانه باید بگونه ای طراحی شود که تنها راه ورود و خروج آن، درب سردخانه باشد. چرا که عدم نفوذ هوا به داخل و بیرون از سردخانه و سایر آلودگی از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل کیفیت درب سردخانه باید بگونه ای باشد که هیچ راه نفوذی ایجاد نکند.
درب سردخانه را بر اساس نوع کاربرد سردخانه، ابعاد آن، عرض راهرو و … انتخاب می کنند. درب سردخانه در دو نوع کشویی و لولایی تولید و به بازار عرضه می شود.
درب‌ها می‌بایست کاملاً هوابند باشند تا از ورود هوای گرم به داخل سردخانه و اتلاف انرژی جلوگیری کنند. لایه میانی درب سردخانه باید از جنس عایق حرارتی باشد که برای این کار اصولا از پلی یورتان تزریقی استفاده می کنند.
کاربردهای سردخانه‌ها
سردخانه‌ها در صنایع مختلفی مانند صنعت مواد غذایی، دارویی، شیمیایی، کشاورزی، حمل و نقل و … استفاده می‌شوند. این تکنولوژی به نگهداری محصولات تازه، حفظ داروها در دماهای مناسب و تضمین کیفیت محصولات کمک می‌کند.
فواید استفاده از سردخانه‌ها
– حفظ کیفیت: سردخانه‌ها با تامین دمای مناسب برای محصولات، از کاهش کیفیت آنها جلوگیری می‌کنند.
– تمدید عمر محصولات: در دماهای پایین، عمر مفید محصولات افزایش می‌یابد.
– امکان تامین دماهای خاص: برای محصولاتی که نیاز به نگهداری در دماهای خاص دارند، سردخانه‌ها امکان تأمین این دماها را فراهم می‌کنند.
تکنولوژی‌های تبرید در سردخانه‌ها
استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در تبرید سردخانه‌ها، به بهره‌برداری بهینه از انرژی، دقت در کنترل دما و حفظ کیفیت محصولات کمک می‌کند.
اهمیت طراحی صحیح سردخانه
طراحی صحیح سردخانه بر اساس نیازها و شرایط محیطی منطقه، به بهره‌برداری بهتر و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.
محیط زیست و سردخانه‌ها
ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها باید با رعایت مقررات و استانداردهای محیطی صورت گیرد تا تاثیرات منفی بر محیط زیست کاهش یابد.
نگهداری و تعمیرات سردخانه‌ها
نگهداری منظم و تعمیرات به موقع از جمله اقداماتی هستند که عمر مفید و کارایی سردخانه‌ها را افزایش می‌دهند.
تحولات و نوآوری‌ها در صنعت سردخانه
تکنولوژی‌های جدید در زمینه سردخانه‌ها، از بهره‌برداری بهینه تا حفظ محیط زیست، بهبود‌های مهمی را به این صنعت ارائه می‌دهند.
چالش‌های صنعت سردخانه
مسائلی نظیر مصرف انرژی، تأمین آب، ایمنی و … از جمله چالش‌هایی هستند که در صنعت سردخانه مطرح می‌شوند.
